QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ VẤN ĐỀ LÀM TỪ THIỆN CỦA CÁ NHÂN

Hoạt động từ thiện của cá nhân hay tổ chức luôn là một nghĩa cử cao đẹp, thể hiện tinh thần tương thân, tương ái của dân tộc ta. Đây là một điều đáng được khuyến khích, hoan nghênh.

Thời gian qua, mưa bão, lũ lụt xảy ra hàng năm, khiến nhiều vùng vốn đã khó khăn lại càng thêm thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Từ đó, tinh thần tương thân tương ái của người Việt Nam lại trỗi dậy, nhiều cá nhân, tổ chức đứng lên kêu gọi ủng hộ để vơi đi những khó khăn mà đồng bào mình đang gánh chịu.

Khi những chiến dịch từ thiện bắt đầu, bằng nhiều hình thức khác nhau mà những nhà hảo tâm, các mạnh thường quân thực hiện việc giao tài sản của mình cho các tổ chức, cá nhân đứng ra nhận quyên góp với mục đích là người nhận quyên góp sẽ đem số tiền đó giao cho những người được cứu trợ nhằm giúp đỡ họ một phần nào đó khó khăn. Nếu số tiền từ thiện chưa được trao đến tay người cần được trợ giúp trong một thời gian dài thì sẽ giải quyết như thế nào?

Pháp luật quy định như thế nào về vấn đề này?

Căn cứ tại Điều 5 của Nghị định 64/2008/NĐ-CP ngày 14/05/2008 thì các đối tượng, chủ thể có quyền được tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ theo quy định của pháp luật gồm: Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Hội Chữ thập đỏ Việt Nam; báo, đài của trung ương, địa phương; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Hội Chữ thập đỏ các cấp ở địa phương. Các quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thành lập, hoạt động theo quy định. Các tổ chức, đơn vị ở trung ương được Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho phép; các tổ chức, đơn vị ở địa phương được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp huyện cho phép. Đồng thời, điều luật này còn quy định ngoài các tổ chức, đơn vị nêu trên, không một tổ chức, đơn vị, cá nhân nào được quyền tổ chức tiếp nhận tiền, hàng hóa cứu trợ.

Việc đứng ra kêu gọi tiền cứu trợ trong trường hợp với tư cách là cá nhân thì không phải là đối tượng điều chỉnh của Nghị định 64/2008 nói trên. Nghị định này chỉ điều chỉnh việc tổ chức, vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp của các cá tổ chức, đơn vị trong các quỹ được nhà nước quy định. Còn cá nhân ủy thác việc gửi tiền, vật phẩm cho người khác đi làm từ thiện thì không thể áp dụng. 

Tuy không bị điều chỉnh bởi Nghị định 64/2008 thì cá nhân vẫn phải chịu trách nhiệm đối với hành vi của mình.

Đây được xác định là quan hệ dân sự. Trong trường hợp này chỉ là người đại diện theo ủy quyền của người có tài sản, có trách nhiệm chuyển giao tài sản của bên cho sang cho bên nhận tài sản theo thỏa thuận, cam kết trước đó.

Khi quyên góp hay những người gửi tiền nhờ một cá nhân là trung gian làm từ thiện thì họ mong muốn quà, tiền của họ tới người đang cần trợ giúp. Nếu người nhận tiền trung gian chưa chuyển tiền trong một thời gian dài và cũng không thông báo trên phương tiện truyền thông cho mọi người biết thì đã không thực hiện đúng ý nguyện của những người làm từ thiện, vi phạm thỏa thuận với họ.

Bộ luật dân sự năm 2015 quy định hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản nào thì thuộc về chủ sở hữu tài sản đó. Khi chủ sở hữu đồng ý chuyển tài sản đó cho người khác hưởng thụ thì người hưởng thụ sẽ được sở hữu hoa lợi, lợi tức đó.

Những người đã gửi tiền từ thiện này có quyền đòi số tiền này lại và yêu cầu kèm theo lãi suất, hoặc yêu cầu người nhận tiền từ thiện chuyển số tiền họ làm từ thiện kèm theo lãi suất cho cơ quan chức năng để làm từ thiện.

Nếu cá nhân người nhận tiền từ thiện giữ số tiền này vì mục đích tư lợi cá nhân, không chuyển tiền theo cam kết để chiếm đoạt thì thậm chí còn có dấu hiệu hình sự của hành vi lạm dụng tín nhiệm đoạt tài sản. Để làm rõ vấn đề này thì cơ quan có thẩm quyền cần điều tra, xác minh làm rõ động cơ, mục đích, hành vi để có căn cứ xử lý theo quy định.

 Qua nhiều sự việc gần đây nhiều người huy động làm từ thiện đã không đáp ứng được nguyện vọng, mong muốn của cộng đồng. Chính vì thế, Nhà nước cần hoàn thiện cơ chế pháp luật, giám sát các cá nhân huy động làm từ thiện, để việc làm thiện nguyện trở nên minh bạch hơn.